Çocuklarda Besin Alerjileri
Besin alerjisi dünyada ve ülkemizde giderek artan bir hastalık grubudur. Sıklığı % 5-8 oranındadır. Ülkemizde besin alerjisine en sık yol açan besinler inek sütü, yumurta, fındık, fıstık, ceviz, mercimek, buğday olarak sıralanmaktadır. Yumurta, inek sütü ve buğday alerjileri genellikle erken bebeklik ve çocukluk döneminde belirti vermeye başlarken kuruyemişlere bağlı alerjiler daha geç çocukluk döneminde başlayabilmektedir.
Besin alerjileri cilt, solunum yolu ve mide-barsak sistemini etkileyerek bu sistemler ile ilgili bulgu verebilirler.
Ciltte;
-Kuruluk,kızarıklık, pullanma ile ortaya çıkan egzema (atopik dermatit)
-Yeni verilen gıda ile ortaya çıkan ciltte kabarıklık, kızarıklık, kaşıntı (ürtiker)
-Şişlik (Örn:Yüzde, dudak ve gözlerde )
Solunum yolunda;
-Hapşırık, burun akıntısı, gözlerde kaşıntı, kızarıklık
-Öksürük, hırıltılı, hışıltılı solunum
-Tekrarlayan bronşiyolit atakları
Mide-barsak sistemi
-Kusma, ishal
-Dışkıda kan
-Büyüme geriliği, beslenme reddi
-Yutma güçlüğü, besinlerin boğazda takılma hissi
-Karın ağrısı
Besin alerjisi tanısında deri testi ve kan testleri kullanabilir. Alerji tesbit edilen hastada, alerji seviyesinin periyodik ölçümleri ile hastanın alerjisinin azaldığı dönem saptanır ve yapılacak provokasyon (besin yükleme) testi ile ilgili besinin güvenle tüketip tüketemeyeceği bilgisi verilir. Bu izlem, hastanın alerji seviyesi düşmesine rağmen diyetine devam ettiği ve ilgili besinden mahrum kaldığı süreyi en aza indirir. İnek sütü alerjisi geçtiği halde testlerinde düşük de olsa pozitiflik devam ediyor diye 4-5 yaşına kadar dondurmanın tadına bakamamış çocuk sayısı hiç de az değildir.
Besin alerjileri alınan alerjik besini takiben bulguların çıkma zamanına göre iki tipe ayrılır:
Erken ve geç tip besin alerjileri
Erken tip besin alerjilerinde besin alımından sonraki dakika veya saatler içinde ortaya çıkan deride kaşıntı, kızarıklık, egzema, göz, dudak, dil ve damakta şişlikler, burunda kaşıntı, akıntı, tıkanıklık, hapşırık, gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hırıltı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, tansiyon düşüklüğü, halsizlik, bayılma gibi belirtiler görülebilir. Deri belirtilerinin yanında solunum yolu veya sindirim sistemi ile ilgili belirtilerin birlikte olması “anafilaksi” olarak adlandırılan hayatı tehdit eden ağır alerjik reaksiyonu tanımlar.
Bu tip durumlarda alerji testleri pozitif saptanır.
Besin proteini ilişkili enterokolit, besin proteini ilişkili proktokolit ve eozinofilik mide-barsak hastalıkları(eozinofilik gastrit / duodenit / gastroenterit / kolit) gibi geç tip besin alerjilerinde genellikle besin alımından sonraki birkaç saat veya günler içinde ortaya çıkan inatçı kusma, karın ağrısı, ishal, kanlı dışkılama belirtileri ve bazen büyüme geriliği görülür. Bu tip besin alerjilerinde deri testleri ve kan tetkiklerinde pozitiflik saptanmayabilir. Şüpheli besinin diyetten çıkarıldıktan sonra belirtilerin kaybolması ve alerji uzmanı tarafından denetimli olarak verildiğinde bulguların tekrarlaması ile tanı konulur. Uygun bir diyet günlüğü ve yakın takip bu hastalar için oldukça önemlidir.
