Öksürük
Öksürük, çocukluk çağında en sık görülen hastalık bulgularından biridir. Öksürüğün ne kadar süredir var olduğu, nedenlerin belirlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Ani ortaya çıkan burun akıntısı, hafif ateş, hapşırık gibi yakınmalara eşlik eden öksürük, virüslerin neden olduğu üst solunum yolu efeksiyonlarına bağlıdır. Bu hastalıklarda öksürük 1 hafta-10 gün içerisinde kaybolur. Bu durumdaki öksürük solunum yollarının koruyucusu durumundadır ve öksürük kesici ilaçlar kullanılmamalıdır.
Öksürük ateş, sık zorlu nefes alma, hırıltı ve hışıltı ile birlikte ise zatürre ve bronşit gibi hastalıkların göstergesi olabilir. Özellikle küçük bebeklerde burun akıntısını takiben ortaya çıkan hırıltılı, zorlu nefes alma, hışıltı bronşiolit tanısını düşündürür. Eğer bu bronşiolit atakları üç kereden fazla tekrarlıyor ise alerji, bağışıklık sistemi hastalıkları, reflü vb hastalıklar açısından değerlendirme gereklidir.
Üç yaşından küçük bir çocukta ani ortaya çıkan öksürük, yabancı cisimlerin soluk yoluna kaçması ile ilişkili olabilir. Badem, fındık,leblebi, fıstık, ayçekirdeği vb kuruyemişler ve küçük oyuncak parçaları bu yabancı cisimlere örnektir. Bu durum hayatı tehdit edecek ciddiyette olabileceği gibi fark edilmeyedebilir. Böyle bir durum fark edilmez ise tekrarlayan akciğer enfeksiyonlarına zemin hazırlar.
Eğer öksürük 3-4 haftadan uzun sürüyor ise nedenleri mutlaka ciddiyetle değerlendirilmelidir.
Böyle bir öksürükle karşı karşıya kaldığımızda biz doktorlar öncelikle birkaç hastalığı değerlendirmek için sorular sorar ve cevaplarına ve muayene bulgularımıza göre yönleniriz:
Bu hastalıklar içinde astım, reflü, geniz akıntısını (alerjik rinit ve/veya sinüzite bağlı olabilir) öncelikli olarak değerlendiririz.
Ülkemiz koşullarında bir ayı geçen balgamlı öksürük var ise tüberküloz açısından aile ve çevre hikayesini sorgularız.
Astım klasik olarak tekrarlayan öksürük, hırıltı, hışıltı nefes almada zorluk atakları ile kendini gösterir. Astımda üst solunum yolu enfeksiyonlarının günler içinde göğüse indiği görülür. Ayrıca hareket, gülme, ağlama, sigara, hava kirliliği ve alerjenler (ev tozu, küf mantarları, hayvan tüyleri vb.) ile ataklar tetiklenir. Astım çocuklarda çoğu zaman alerjiktir. Bu nedenle alerjinin ortaya koyulması önlemlerin alınması ve alerjene yönelik tedavi yapılması açısından önem taşır.
Bu klasik bulguların yanı sıra sadece öksürükle seyreden ‘öksürük varyant astım’ adlı bir astım tipi de mevcuttur. Doktorunuz bu tanıyı düşünür ise bazı testler ve tedaviler ile tanıyı doğrulayacaktır.
Sigara dumanına maruziyet uzamış öksürüğün, tekrarlayan bronşit/bronşyolitin ve astım ataklarının tek nedeni olabilir. Bu nedenle ev içinde sigara içilmemesine azami dikkat gösterilmeli dışarıda içilse bile kıyafetler değiştirilmelidir.
Eğer öksürük doğumdan beri var ise, nedeni hava yollarındaki doğumsal bir anomali olabilir. Genetik bir hastalık olan kistik fibrozis hastalığında da öksürük ve akciğer enfeksiyonları erken bebeklik döneminden itibaren kendini göstermeye başlar. Kistik fibrozis 2015 yılından bu yana topuk kanı ile taranmakta ve şüpheli bulunan sonuçlar ileri tetkik için yönlendirilmektedir.
Görüldüğü gibi öksürüğün birçok nedeni vardır ve dikkatli bir hikaye ve muayene ile öksürük nedeni ortaya konulacaktır. Öksürüğün nedeni olan hastalık tedavi edildiğinde öksürük de düzelecektir.
Alerji testleri deriden ve kandan yapılabilir. Deri testleri güvenilirliğinin yüksek olması, hızlı sonuç vermesi ve geniş alerji taramasına imkan vermesi nedeniyle tercih edilir. Deri testleri her yaş grubuna yapılabilir. Bebeklere ve küçük çocuklara deri testi yapılmaz bilgisi yanlıştır. Bir günlük bebekte dahi deri testi yapılmasını gerektiren durumlar vardır. Kan testleri deri testleri yapılamayan hastalarda ve besin alerjilerinde alerji seviyesini tesbit etmek için deri testleri ile birlikte kullanılabilmektedir.
